2013/01/30

Жибүри студийн 25жилийн ойн концерт



Та бүхэн бүтээлүүдээрээ дэлхийд адартай Жибүри (Studio Ghibli, Inc.)студийг андахгүй сайн мэднэ бизээ?
Японы хүүхэлдэйн киног дэлхийн тавцанд гаргасан найруулагч,зураач Мияазаки Хаяао гуайн нарийн чимхлүүр зурсан зургууд,уйгагүй хөдөлмөрөөр амилсан баатарлаг дүрүүдийн сонирхолтой,адал явдал дүүрэн үйл хөдлөл,үзэл бодлыг улам тодоор амилуулж бидний зүрх сэтгэлийг байлдан дагуулсан гайхамшигт ая,хөгжим дуугүйгээр төсөөлөхийн аргагүй билээ.




Хисаиши Жёо(1950.12.6~)
Жибүри студийн ихэнхи бүтээлийн аяыг зохиосон хүн бол яахын аргагүй хөгжмийн зохиолч Хисаиши Жёо (жинхэнэ нэр Фүжисава Маморү)билээ.1983онд Наушика киноны бэлтгэл ажлын үеэр тэд анх учирсанаас хойш өнөөг хүртэл хамтдаа зөвхөн гайхамшигыг бүтээсээр ирсэн билээ.


                                 


2008оны 8сард студийн 25жилийн ойн баярт зориулсан хүүхэлдэйн киноны хөгжмийн концертын бүрэн бичлэгийг үзэж сонирхоорой.

Хүүхэд

Хүүхэд 

Цэргийнхэн бол хүүхдээс нэг их ялгаагүй.Баатарлаг гавъяа байгуулах гэж баярлан,алдар хүнд хэмээх зүйлд хүрэх гэж яаж хөөрдгийг нь энд дурдах хэрэггүй болов уу.Анхан шатны сургуульд нь л хэрхэн механик дасгалыг эрхэмлэж,адгуусан эрзоригийг хүндэлдгийг харж болно.Алаан хядаан бодохоороо цэргийнхэн бүр ч хүүхэдтэй адилхан болдог.Гэхдээ хамгийн хүүхэд шиг харагддаг зүйл гэвэл бүрээн дуугаар урамтай алхаж,юуны төлөө тулалдаж байгаагаа ч асуухгүй дайсан руугаа хөөрөн дайрах.Ийм учраас л цэргийнхний бахархдаг зүйл үргэлж хүүхдийн тоглоомтой адилхан байдаг.Том хүмүүст гялтганасан хуяг,гялалзсан малгай сайхан санагдахгүй.Миний хамгийн их гайхдаг зүйл бол одон.Цэргийнхэн цоо эрүүл байж,яагаад энгэрээрээ дүүрэн одон зүүчихээд яваад байдаг юм бол?

Акүтагава Рюүносүкэ-Намрын уулс (Улаанбаатар2012он)Эссэ-ний хэсгээс
Орчуулсан Б.Батаа

2013/01/29

Акүтагава Рюүносүкэ-Хамар




                                                     

Зэнти ламын хамар ямар вэ гэдгийг Икээноод хүн болгон мэднэ. Ламтны хамар уртаашаа таваас зургаан сун буюу уруулаа өнгөрөөд доод эрүүнээсээ доош унжина.Үүний дээр хамрын нь уг үзүүр хоёрын өргөн ижилхэн палийж байдаг юм.Тийнхүү нүүрээ даган унжсан тэр сонин эд хиамархуу харагддаг гэхнээ ч болох билээ. Ламтан нас тавь гартлаа аль эртнээс өнөө болтол шашныхаа ёсыг сахиж өндөр хэргэм хүртсэн нэгэн болно. Түүний сэтгэлийг хөндүүрлүүлдэг цорын ганц зүйл байдаг нь дээрх хачин этгээд хамар нь юм. Тэгэхдээ тэр энэ хамар нь ч гэсэн түүний сэтгэлийг нэг их зовоогоод байгаа юм байхгүй маягийн дүр эсгэж явдаг байна. Ер нь ч тэгээд Амида бурхны төлөө хамаг оюун санаагаа зүглүүлэх ёстой бурхны шавь нэг муу хамрын төлөө тэгтлээ зовж шаналах нь түүний хэрэг биш ээ.Харин тэр хачин хамар нь эзнээ ямар их зовоож байгааг хэн нэг нь яагаад ч юм мэдчих вий гэдэг санаа л түүнийг бүгдээс илүүгээр шаналгадаг ажээ. Өдөр тутамд янз янзын хүн амьтантай ярьж хөөрч байхдаа хамрын талаар яриад эхлэх вий л гэж тун их айдаг юмсанж. Гол нь лам хоёр л зүйлээс болж хамрын тухайд сэтгэл нь тавгүйцдэг байна. Нэгд гэвэл, хэтэрхий урт хамар гэгч ерөнхийдөө аж төрөхөд саадтай аж. Жишээлээд хэлэхэд, ламтан ганцаараа ууж идэж чадахгүй юм. Өөр нэг хүн туслаж өгөхгүй бол хамрын нь үзүүр аягатай юманд нь тулчихаад болдоггүй билээ. Нэгэнт тийм болохоор ламтныг гүнцэгээ барих үед шавь нарын нь нэг ширээний нь өмнө сууж өргөөшөө нэг сун уртаашаа хоёр сяк хэмжээтэй тусгай бяцхан хавтангаар хамрын нь дороос өргөж тусладаг байна. 

                                                 


Тийм янзаар хооллож ундаалахад туслаж байгаа шавьдаа ч туслуулж байгаа багшдаа ч яаж аятайхан байх вэ. Нэгэнтээ сурагчийн нь оронд өөр нэг жаал хүү хамрыг нь өргөж байсан юмсанжээ.Хооллож байсан лам гэнэт найтаасанд хамар барьсан хүүгийн гар чичирснээс болоод хамар нь цагаан будаатай аягандаа дүрчих нь тэр! Энэ тухай цуу үг яв явсаар бүр тэртээ холын нийслэл хотыг хүрчихсэн гэдэг юм.Гэхдээ энэ нь хөөрхий лам хамраасаа болоод хэрхэн их зовж байгаа тухай биш харин өөрийн нь нэр төрд ямар муухай юм болов гэж харамссан тухай яриа байжээ.Икээноогийн оршин суугчид Зэнти лам нэгэнт ийм хамартай хүнийхээ хувьд бол их азтай юм, эгэл хар хүн байсан бол одоо яанаа, түүнтэй суух бүсгүй яасан ч олдохгүй байсан биз гэж бодно. Тэр байтугай зарим нь ер нь энэ Зэнти лам тийм хамартайгаасаа болоод лам болчихсон байх шүү ер нь гэж хүртэл цэцэрхсэн удаа бий. Гэвч ламын хувьд өөрөө гэгээн давхаргад хамааралтай нь түүний сэтгэлийн шаналгааг ямар нэг хэмжээгээр багасгадаг боловч энэ талаар хамраа холбогдуулан бодсон нь хэзээ ч үгүй юмаа. Гэрлэж бараалах тухай бодохлоор л нөгөө нэр төрөө хичээх бодол нь улам сэдэрч зовооно. Тэгээд цаашаа бодох бүр өөрийн нь эрхэмсэг ахуй төрхөнд суусан толбыг болж өгвөл эрс шийдмэг, үгүй ядахдаа аль нэг зөөлөн аргаар арилгахсан гэж хичээнэ. Тэр нь юув гэвэл, нэгд, хамраа одоо байгаагаас нь богино болгохын тулд ямар арга байдгийг эрж хайна. Дэргэдээ ямар ч хүнгүй үед хамраа байдаг бүх хүчээрээ татаж чангааж толинд тал талаас нь янз бүрээр харна. Гэвч толгойгоо хааш нь ч яаж ч эргүүлээд, сэтгэл амармаар аятайхан харагдаж өгсөнгүй ээ. Хацраа алгаараа хавчиж, эрүүгээ гараараа тулж толинд туссан дүрсээ сайн гэгч нь харна. Яагаад ч хамар нь түүний санаа амармаар богинохон харагдаж өгсөнгүй ээ. Үүнээс болоод сэтгэлдээ хичнээн гуниглах тусам хамар нь төдий чинээ урт болсон юм шиг санагдана. Ингээд лам маань толио саванд нь хийгээд, гүн санаа алдсанаа урамгүйхэн буцаж суудалдаа суугаад судраа уншиж эхэлдэг байжээ. Ламын бас нэг байнгын ажил гэвэл өөрөөсөө бусад хүмүүсийн хамрыг ажин шинжих явдал байв. Икээноо нь элдэв ёслол, уншлага бусад ажил байнга болж байдаг сүмүүдийн нэгэн билээ. Сүм дотроо лам нарын тус тусдаа суух олон бяцхан өрөөтэй, сүмийн халуун ус өдөр болгон ажилладаг байв. Сүмд ирдэг лам, эгэл сүсэгтэн ер бусын олон ажээ.Манай ламбугай тэр олон хүний царайг зориуд нэгд нэгэнгүй цөхрөлтгүй ажиглана. Учир нь, тэр өөртэй нь адилхан хамартай хүн эрхбиш ганц ч болсон байх биз гэж найддаг байна. Тийм хүн үнэхээр байвал сэтгэл нь жаахан ч атугай хөнгөрөхсөн билээ. Энэ зангаасаа болоод тэр хүмүүс хөх хүрэм өмсч үү, цагаан кимоногоор гоёж уу, эсвэл эгэл хүрэн бүрхтэй явна уу, үгүй юу гэдгийг огтхон ч ажигладаггүй байв. Тэр байтугай эздийнх нь царайг ч харахгүй хамрыг нь л заавал ажиглана. Ингэж хичнээн харавч гайгүй сайндаа монхойсон махир нь юу юм гэхээс өөрийнх шиг нь урт хамар нэг ч үгүй. Үүнээс болоод лам өдөр ирэх бүр улам сэтгэлээр унах болжээ.Тэр хэн нэгэнтэй ярилцаж зогсохдоо өнөөх унжганасан хамрынхаа үзүүрээс сав санаадгүй барьж авчихаад дүрсгүйтэн ямар нэг юм хийж байгаад томчуулд харагдчихсан хүүхэд шиг тэвдэж царай нь улайн яах ийх учраа олохгүй тэвдэж гүйцдэг байлаа.Ингээд сүүлдээ ямар ч л гэсэн сэтгэлээ амраах санаатай өөр шиг нь хамартай хүн урьд хожид байсан эсэхийг олж мэдэхээр бурханы шашны ном судар эргүүлэн эрж эхэлдэг байв. Тэгээд тэгээд Мандгаляна болоод Шарипутрагаас эхлээд бурхад урт хамартай байсан гэж нэг ч сударт үгүй.Нагаржунай, Асвагхоша гээд их мэргэд цөм л олны адил эгэл жирийн хамартай байсан гэнэ. Харин хятад улсын тухай нэгэнтээ ярилцаж байгаад Шухань улсын хаан Лю Сюаньдэ гэгч ер бусын урт чихтэй байсан тухай сонсож мэджээ. Тэгээд, хэрэв тэр хаанд би хамрынхаа тухай ярьсансан бол хаан лав над шиг зовлонт сэтгэлтэй явдагаа мэдрэх байсан буй за гэж бодсон удаатай.Хамраа аятайхан болгочих санаатай лам яаж сэтгэлээ зовоож, элдэв аргаар үздэг тухайгаа хэнд ч хар цагаан дуугардаггүй хэвээрээ л байлаа. Гэхдээ тус болж магадгүй арга чарга бүхнээ хэрэглэсээр л байв. Хулууны үнс хандалж ууж ч үзэв.Хамраараа оготнын шээс татуулж хүртэл туршив. Ингээд ингээд яаж ч оролдоод тусыг олсонгүй хамар нь том гэгчийн хиам шиг уруулаа даван унжсаар.Тэгтэл нэгэнтээ шавь нарын нь нэг ламын заавраар нийслэл хот орохдоо түүний найз эмч нь урт хамрыг богиносгодог аргатай юм гэнээ гэж хэлж ирэв. Тэр эмч нь хятад улс руу яваад буцах замдаа Тёраку сүмийн гол шүтээн бурхан багшийн дүрийн өмнө тэдний шавь болов гэнэ.Лам энэ үед түүний хамар ямар байх нь өөрт нь огт ялгаагүй гэж үздэг царай гаргаж, хамар богиносгодог тухай дээрх аргыг аль болох хурдхан туршиж үзэх бодлоо өчүүхэн ч цухуйлгасангүй. Гэвч хоол унд хэрэглэх бүртээ шавиа таагүй байдалд оруулсаар байх нь ээ гэдгийг аяндаа мэдэж байв. Тэр тусмаа шавь нь дээрх аргыг хэрэглээд үзье гэдэг саналаа тавих биз гэж дотроо хүлээж байлаа. Шавь нь ч бас багш ламынхаа бяцхан овыг сайнаас сайн мэдэж байжээ. Тэр тусмаа багш нь зайлшгүй өөрт нь хандана байх гэсэн бодол улам хүчтэй төрөх болов. Багш дуугүйхэн хүлээж байтал нөгөө аргаараа үзээд алдах саналаа шавь нь ч шургуу тавилаа. Шавийн бодож байсанчлан багш нь ч түүний ятгалганд өөрийн эрхгүй оржээ. Яригдаад байгаа арга гэдэг нь тун ч энгийн зүйл байсан юмсанжээ. Ердөө хамрыг нь буцламгай усанд дүрээд дээрээс нь нүцгэн хөлөөрөө удтал гишгэчих төдийд болох зүйл гэлээ. Ингээд сүмийн халуун усны газарт өдөр болгон ус буцалгаж байх болов. Шавь нь хуруу дүрэхэд шалзалмаар хав халуун усаар дүүргэсэн дашмаг авч ирлээ. Лам хамраа дашмаганд шууд дүрвэл нүүрийг нь түлэх аюултай байжээ. Тэгэхлээр нь модон тавган дээр цоорхой тавгаа таглах маягаар тавиад тавагныхаа цоорхойгоор хамрыг нь дүрэх болов. Буцламгай усанд хамраа дүрвэл ер өвдөж мэдэгдсэнгүй. Нэлээд хугацаа өнгөрсний хойно шавь нь, -одоо хангалттай чанагдаа биз хэмээсэнд лам сэжиглэнгүй инээмсэглэж суулаа.Хангалттай чанагдах… энэ үгийг хэн нэгэн хүн хөндлөнгөөс сонсож гэмээнэ хамрын тухай ярьж байна гэж лав санагдахгүй биз гэж тэр бодож байв. Буцламгай усанд түлэгдэж жигнэгдсэн хамар нь бясаанд хазуулж хазуулчихсан юм шиг загатнаж эхэллээ. Лам тавагны нүхээр шургуулсан хамраа татан авлаа. Шавь нь түүн дээр хоёр хөлөөрөө байдаг бүх хүчээрээ ээлжлэн гишгэчиж дэвсэлж эхэллээ.Банзан шалан дээр хамраа тавиад хэвтэж буй ламын нүднээ шавийн нь хоёр хөл дээр доор орон гялалзан үзэгдэнэ. Шавь нь цаг өнгөрөх бүр ламын халзан толгой руу өрөвдөнгүй хараад, -их өвдөж байна уу багш аа? Эмч уг нь их хүчтэй гишгэлээрэй гэсэн юм л даа. Танд хэцүү байна уу? гэлээ. Лам өвдсөн юм алгаа гэдгийн дохио болгон толгойгоо сэгсрэх гэнэ. Гэвч түүний хамар шавийн хоёр хөл доор гишгэгдэн байсан учир толгой нь хөдөлж өгсөнгүй.Дэмий л нүдээ томруулан, шавийнхаа хүйтэн хөлийн өсгий доор алжаан хэвтэж,-Үгүй ээ, юу нь өвддөг юм гэжээ.Үнэндээ ч шавийнхаа дэвсэлж байхад ламын загатнасан хамар өвдөх байтугай, ламд харин ч тун таатайхан санагдаж байжээ.Хэсэг хугацааны дараа хамарт нь хар будааны үрийг санагдуулсан ямар нэг бөндгөр юм шургууллаа. Тахиаг ид зулгаагаад шарахад хэрэглэдэг бөндгөр төмөрөрхүү л юм санагджээ.-Хамрын үс зулгаах хямсааны оронд үүнийг хэрэглээрэй гэсэн юмаа.Лам сэтгэл таагүйхэн, юу гэх, яахыг нь дагасан шиг хэвтлээ. Гэхдээ энэ бүхэн шавийнхаа өөрт нь туслах гэсэн сайн сэтгэлийг ойлгохгүй байгаадаа бус юм. Харин ч тэр бүгдийг гүнээ ойлгож, гэм нь түүний хамрыг хөндлөнгийн ямар нэг эд зүйлээр оролдож байгаа юм шиг дураараа аашилж байгаа нь баахан таагүй санагдсан хэрэг юм. Өвчтөн хүн итгээгүй эмчээ хэрхэн хардаг шигээр сэжигтэйхэн харсаар хамрын нь нүхнээс шувууны өд хэлбэртэй дөрвөн бу хэрийн өөхөрхүү юм гарган ирэх зэргийг ажиж байлаа. Ингэж дуусаад шавь нь одоо л нэг санаа амарсан янзтай,-Одоо дахиад чанах хэрэгтэй байна гэж хэлжээ. Ламын нүүрэнд аанай л нэг их таалахгүй байгаа янз илрэнэ. Гэвч хоёр дахь удаагаа халуун уснаас хамраа гаргаад ажвал урьд нь хэзээ ч тийм байж үзээгүй ахархан болсон байлаа. Одоо ерийн л нэг бүргэд хамартай болсон үзэгдэнэ. Лам нэгэнт тайрагдсан хамраа барьж үзээд шавийнхаа авчирч өгсөн толинд санд мэнд харав. Хэзээ нэгтээ эрүүгээ өнгөрөн савлаж байсан хамар нь дээд уруулаасаа ч дээр ном ёсоороо байж байх нь тэр ээ.Хамрын энд тэнд улайсан нь шавийнх нь хөлийн ул мөр биз ээ. Ийм аятайхан хамрыг шоолж инээх хүн цаашдаа яаж байх вэ. Лам толиндоо нүүр царайгаа сэтгэл дүүрэн харсаар л… Гэхдээ тэр жаахан айсаар л хожим хамар маань дахиад урт болчихгүй байгаа гэж бодсоор байжээ.Ариун ном цээжээрээ дүнгэнүүлж суухдаа эсвэл гүнцэгээ барьж байх зэрэг зав чөлөөтэй үедээ сав л хийвэл хамрынхаа үзүүрийг барилан шалгаж байв. Тэр болгонд хамрын нь үзүүр дээд уруулынхаа дээхнэ яг байрандаа, доош болсон юм ер үгүй байх аж. Маргааш өглөө нь болоход лам аанай л хамраа барьж үзэв. Хамар нь ч зохих байрандаа байж л байна. Тэхэд ламын санаа ихэд сайхан болж “Ариун лянхуаны аварга хөлгөн судар”-ыг хуулан бичээд дуусгаж байгаа мэт сэтгэл амардаг байлаа. Гэвч ламтан хоёр гурван өдрийн дараа нэгэн зүйлийг олж мэджээ.Тэр үеэр Икээноо сүмд өөрийн ажлаар ирсэн нэгэн самурай хамрыг нь нүд салгалгүй харж өөртэй нь юу ч ярихгүй атлаа инээд нь тун их хүрсэн байдалтай байхыг ажиглажээ. Энэ яахав гэхэд нөгөө дээр үед ламтны хамрыг санаандгүй алдан цагаан будааны зутан дотор алдаж орхидог банди уншлагын өрөөнд ламыг сууж байхад хажуугаар нь өнгөрч явахдаа харчихаад бушуухан доошоо харж, инээдээ барьж ядаж байснаа цаашаа хэд алхсанаа тэсэлгүй пирхийтэл инээд алдчих нь тэр. Үүний дээр лам сүмийнхээ ажилтнуудад үүрэг тушаал өгч байхад цаадуул нь түүний нүүрэн дээр хүндэлсэн янзтай зүв зүгээр байвч өөрийг нь эргээд явмагц жиг жуг инээлдэж эхлэхийг хэд хэдэн удаа ажиглалаа.Эхэн үедээ лам энэ бүхэн аргагүй ээ, миний нүүр царай гэнэтхэн өөрчлөгдчихсөн хойно инээд нь хүрээ биз гэж боддог байсан юм. Гэвч учрыг ингэж тайлсан нь нэг л биш ээ. Дээрх шалтгаанаар ажилтнууд, хийдийн банди нар тийнхүү инээлддэг байж болох нь болно л доо. Гэм нь одоогийн тэдний инээд ламбугайн хамар урт байсан тэр үеийн инээднээс эрс ялгаатай инээд байжээ. Хэзээний урт хамартай байхаас нь одоогийн харж дасаагүй оготор хамар бүүр ч илүү инээдтэй харагддаг байж болно. Гэхдээ энэ бүхэн дээр инээдтэй өөр бас юу ч юм байх бололтой дог оо.Эд нар урьд нь хэзээ ч ийм тохуу доогтой инээж шоолж байгаагүй дээ хэмээн халзан толгойгоо далжийлган гайхаж цаг үргэлж амандаа үглэж байх болов. Ингээд царай зүсээ гоёулсан хүн маань дэргэдээ байх Вишвабхадар бурхны дүрсийг залхуутайгаар түшиж зогсоод хэдхэн хоногийн өмнө өөрөө ямар сонин урт хамартай байснаа санан, “Би ер нь одоогийн байдлаар өөрт заяасан хамаг сүр жавхаагаа үгүй хийж, дорой донгио болсон заяа муутны байдалтай болчихоод байгаа хэрэг юмаа даа” гэж гуниглан бодоход хүрнэ. Энэчлэн бодоод бодоод чухам юу болчихоод байгааг нэвт харах хүч манай ламтанд дутсан хэвээрээ байлаа.…Аливаа хүний зүрх сэтгэлд эсрэг тэсрэг хоёр чанар зэрэгцэн оршдог буюу. Ойр дотныхоо хэн нэгнийг гуниж зовоход хамтад зовдоггүй хүн орчлонд үгүй. Тэгсэн мөртлөө цаад шаналсан этгээдийн зовлон хөнгөрөөд ирвэл өөрт нь ямар нэг юм дутагдаад эхлэх шиг санана. Ялигүй өсгөөд хэлэхэд, арай гэж салж байгаа түрүүчийн таагүй явдлыг ойр дотнын гээд байгаа тэр хүндээ нэгхэн удаа ч гэсэн буцаагаад үүрүүлчихмээр байх аж. Хэдийгээр улайм цайм биш ч гэсэн энэ минь тэр минь гэсэн нөгөөхдөө багахнаар ч болов дайсагнаад эхэлнэ.Яагаад ингэж байгааг лам ойлгохгүй боловч хөндлөнгөөс ажиглан харагсадын амиа бодох үзэл, илт муухай санааг чамлалтгүй мэдэрч Икээноо сүмийн лам, ажилтнуудын өөртөө хэрхэн хандах болсныг бага багаар ч болов сэжиглэж эхэллээ.Сэтгэл санаа нь өдөр ирэх бүр муудав. Тэр нүдэндээ өртсөн бүгдэд догшин ширүүнээр уурлах болжээ. Энэ ааш нь сүүлдээ улам сэдэрч өөрийн нь хамрыг эмчилсэн шавиа хүртэл хэтэрхий зөөлөн дуугаар ярив, шашин бурхны явдалд хайхрамжгүй хандаж нүгэл хийв гэж хилэгнэхдээ хүрэв. Ядахнаа ламын нэгэн шавийн дүрсгүй явдал уцаарыг нь гойд их хүргэжээ.Нэгэнтээ цонхны цаана нохой гаслах дуу гарахаар нь гарч харвал хийдийн шавь хүү гартаа мод барьчихсан нэг муу туранхай нохойг хөөж явна гэнэ. Зүгээр нэг хөөж явсан бол ямар хамаа байх билээ. Тэгсэн гэж санана уу, тэр нохойг туулгангаа цаанаа их л учиртай гээч нь,-Чамайг яг хамраар чинь татаад өгьеө гайгүй. Хамар дундуур чинь буулгаад өгье!гэж хөгжилтэй нь аргагүй хашгирч явжээ.Лам хүүгийн гараас модыг нь угз татан аваад нүүрэн дундуур нь татаж орхилоо.Тэгээд харахнаа хүүгийн барьсан мод урьд нь ламын хамрыг дэмнэж өгдөг байсан нөгөөх мод байсан юмсанжээ.Лам сүүлд нь би юунд тэгж бодлогогүйтэн хамраа богиносгуулав даа гэж харамсах болов.Хожим нэгэнтээ орой болж байв. Нар шингээд удаагүй, салхи сэвэлзэн сүмийн дээврийн хонхны чимээ чихнээ чийртэй хангинаж байлаа. Энэ үес яггүй сэрүү орсон тул өвгөн гэлэн таг унтаж амрахыг хүссэн авч нойр нь хүрч өгдөггүй ээ.Өвгөн тийнхүү хараастай хэвээр хэвтэж байсан чинь хамар нь сүйдтэй их загатнаж эхэлжээ. Гараа явуулаад үзэхнээ хамар нь усан хаван гүйсэн мэт пэмбийж, бас халуун ч болчихсон юм шиг санагдаж гэнэ.

Лам бурхан багшийн өмнө тавих цэцэг атгаж яваа юм шиг хамраа болгоомжтой гэгч нь барьсан хэвээр. –Шавь гэдэг бүтэлгүй амьтан буруу богиносгосноос өвчилж эхлэх нь энэ дээ гэж амандаа бувтнаж хэллээ.

Маргааш өглөө нь заншил ёсоороо эрт сэрлээ. Цонхоор харвал өнгөрсөн шөнийн дотор нэл алтаар бүрчихсэн мэт хашаан доторх юмс туулайн бөөр модод цөм гялалзан гялтагнаж үзэгдэнэ. Дээвэр дээр хяруу унажээ. Бүрэн цайгаагүй үүрийн гэгээнд сүмийн хамаг л чимэг зүүлт улам ч гоёор гялалзана. Зэнти ламтан нээсэн цонхны хажууд энэ бүгдийг харан зогссоноо гүнзгий гэгч нь санаа алдав.

Энэ мөчид нь түүнд бараг мартагдсан нэгэн зүйл гэнэт өөрт нь мэдрэгдлээ. Ламын сэтгэл гэнэтэд догдлон хамраа барьж авлаа. Гарт нь ердөө өчигдөрхөн байсан оготор хамар тааралдсангүй.

Эрүүгээ өнгөрч унжсан тав зургаан сун орчим урьдын урт хамар нь байрандаа байж байх нь тэр. Өнгөрсөн шөнө түүний хамар хуучин янзандаа оржээ гэж лам ойлгов.Хамрыг нь анх богиносгож өгөхөд яаж баярласан билээ яг л түүн шиг баярлах сэтгэл энэ мөчид дахиад төржээ.

Үүнээс хойш та нар надаар дооглох чинь ингээд өнгөрөх нь энэ дээ гэж ламтан амандаа шивэгнээд ер бусын урт хамраа намрын салхи өөд гунзайтал тавих нь тэр дээ.

1916 оны нэгдүгээр сар


Орос хэлнээс Д.Цоодол орчуулав.

эхийг The Wheatherman http://weathermanmn.blogspot.jp/2012/05/blog-post_03.htmlхуудаснаас авав.

2013/01/22

Күбота Сатоши-Ээжийн дуу(Монгол хэлээр)





Ээжийн дуу

үг.ая Күбота Сатоши

1.Ээж минь шөнөөр нойроо хугаслаад
 
Ээрмэл утсаар бээлий нэхжээ
 
Хүйтэн жаварт  үрийн минь гар нь жиндэх вий  гээд
 
Хүүгээ санан урлаа юу даа

Ус нутгаас минь ирсэн захидалд

Утаат голомтны минь үнэр шингэжээ
  
2.Ээж минь олсоор утас ээрээд
 
Эвий өдөржин суугаадаа

Аав минь үүдэнд завилаад сүрэл давтах ажилтай

Айдаа хүү минь хичээгээрэй дээ
 
Аяа нутгийн өвөл гунигтай яа

Араажав болтугай сонсгох юмсан
   
3.Хүйтэнд осгоруутсан гартаа ээжий минь
 
Хүнсний Мисогоо түрхэж эмнэдэг
  
Хөр цасан хайлвал урин хавар айсуйдаа

Хөрст ногооны талбай угтанаа
 
Горхины хоржигноон нь  чихэнд чимэгтэй
 
хуучны   явдал зүрхэнд уяатай   



орчуулсан Аюурзанын Дайрийжав


Ээжийн дууны тухай


Саяхан нэг танилынхаа хүсэлтээр эхийн тухай нэгэн сайхан Япон дууг чадан ядан орчууллаа.

<<Каасанно-үта>> буюу <<Эхийн дуу>> хэмээх уг дуу нь 1956онд зохиогдсонбөгөөд 2007 (Япон тооллын Хэйсэйгийн17дугаар) онд Япон улсын соёлын яам,бүх Японы эцэг эх,багш нарын зөвлөлгөөнөөр(PTA=Parent-Teacher Association) сонгон шалгаруулсан <<Ард түмэнд хайрлагдсан зуун дуу>>ны нэгээр шалгарчээ.
http://en.wikipedia.org/wiki/Nihon_no_Uta_Hyakusen

Алс нутагт суугаа аав,ээжий хоёр,төрсөн нутгаа үгүйлэн санаж дуулсан гунигтай ая,хэмнэлтэй энэхүү дууны түүх нь дууг зохиогч Күбота Сатошигийн өөрийнх нь амьдралаас улбаатай.
             
Күбота Сатоши

1935ондТокёохотынСүмида дүүргийн нэгэн тавилгын дэлгүүрийн эзнийд төрсөн Сатоши хүү  Нагано мужын Кайсай ахлах сургуульд орсон боловч зохиолч Дазай Осамүд зовнихдоо гутранги үзэлд автах болж,хичээлээ таслан,архи,тамхи,киногоор  сурагч насаа солив.
Үеийн нөхөд нь нэртэй их сургуульд элсэн одоход Сатоши утга зохиолч болохоор шийдэн,Васэдагийн их сургуульд төлөх элсэлтийн,сургалтын төлбөр гэж бэлдэж, хадгалсан ээж аавынхаа мөнгийг өвөртлөөд гэрээсээ дайжжээ.Хямдхан саранпай муу байр хөлсөлж, ажил хийнгээ,дуу хөгжимд ч бас дуртай байсан тул Сайтама мужид найрал дууны чуулгад дагалдан дуулагчаар оров.Гэвч цалин хямд,мөнгөгүйгээс олон янзын ажил хийж, амь амьдралаа залгуулах хэрэгтэй болсоноор зохиолч болох замаас ухрахад хүрэв.Яг тэр үед Коммунист намын <<дуу хоолой хөдөлгөөн>>д  эрхгүй татагдсан олон залуусын нэг нь Сатоши юм.Маш  хөгжилдөнгүйгээр Орос дуу дуулж буй тэдний үйлсэд нэгдэхээр утга зохиолч болох мөрөөдлөө орхин Коммунист намд элсчээ..
Мөн тэр үеэр бага ах нь эцэг эхийнхээ хүсэлтээр дүүгээ хайж,байгаа газрыг нь олсоноор Сатоши алс хол нутагт суугаа ээжээсээ илгээмж хүлээж авах болов.    
                 

Идэх дуртай зүйлсээс нь аваад,ээжийнх нь нэхсэн цамц,<<Биеэ сайн бодож байгаарай>>  хэмээнзахиж бичсэн захидал нь байдаг байв.
Үеийн найз нөхөд нь хэдийнэ сургуулиа төгсөн том нэртэй албан газар,компанийн ажилтан болоод байхад Сатоши баян хуур цээжиндээ эгэлдэргэлээд улс даяар хэрэн явж, дуулах арга барил зааж байсан юм.
Эхийн дуу бол Сатошигийн тийнхүү хэрэн хэсэж амьдарч явахдаа ээжийгээ,эх нутгаа үгүйлэн санаж,зохиосон дуу билээ.



Нэгдүгээр бадагт ээжийнхээ захиаг өгүүлнэ.
Харин дараагийн бадагт аавынхаа тухай,
....Аав минь үүдэнд завилаад сүрэл давтах ажилтай
Аяа хүү минь хичээгээрэй дээ...
гэсэн нь гэрээс дайжин,сургуулиа орхисон хүүгээ  зэмлэлгүй алсаас дуугайхан хайрлаж,хүлээсэн аавыгаа дурсан бичсэн боловуу.
Удаахи бадагт
 ...Хүйтэнд осгоруутсан гартаа ээжий минь
   Хүнсний Мисо-гоо түрхэж эмнэдэг
гэсэн байна.
Өвлийн хүйтэнд ч гар хумхилгүйажилласаар гарын арьс ньсайртаж,осгорууртан хагарсаныг дүрсэлжээ.Япончууд эрт дээр үед уламжлалт анагаах ухаанд Мисо буюу бидний Солонгос,Хятад киноноос сайн мэдэх болсон буурцагыг нухаж,эсгээж дарсан Жан(=Мисо)-г өргөн хэрэглэж арьс хуурайшиж хагарах,түлэгдэлт зэрэгт түрхэж хэрэглэн,эдгээдэг байжээ.


Олонд хайрлагдсан энэхүү дууг орчуулна гэдэг мэдлэгийн хувьд үнэхээр амаргүй байсан тул олон дахин сонсож,олон хувилбарт буулгаж,аль болох Монгол хэлээр дуулахад ч эвтэй байхыг бодолцон,үг үсгийг сольж удаа дараа орчуулгад гаршсан ах эгч,найз нөхдөөсөө зөвөлгөө авч байж,чадан ядан эвлүүлсэн билээ.

Алдаа мадаг байгааг мэдэвч.нэгэнт энэ дуутай учиран танилцсаных,та бүхэндээ бас танилцуулъя гэж шийдсэн нь энэ билээ.
Таалан болгооно уу.


<<Ээжийн дуу>>г Монгол хэлэнд буулгахад санаа оноогоо харамгүй хуваалцсан Г.Алтангэрэл ах,орчуулагч Сүрэн эгч,Абирү эгч,Баясгалан,найз А.Намууннартаа чин сэтгэлийнталархал илэрхийлье.

http://duarbo.air-nifty.com/songs/2007/08/post_6bee.html


Хамгийн өндөр настай шагналтнаар тодорлоо.


Tа бүхэндээ энэ өдрийн мэндийг хүргэе.

Японы уран зохолын дээд шагнал болох АкүтагаваРюүносүкэгийн нэрэмжит шагнал,Наокигийн нэрэмжит шагналын
2012оны шувтаргын) 148дахь удаагийн эзэд энэ сарын16нд тодорч,мөн өдрийн 17цагт Токёо хотод хэвлэлийн бага хурал хийлээ.

зүүн гар талаас Абэ Рюүтаро,Арай Рюү,Күрода Нацүко


Акүтагава Рюүносүкэгийн нэрэмжит шагналд 75настай,эмэгтэй зохиолч Күрода Нацүко"Эй Би Санго" зохиолоор,Наокигийн нэрэмжит шагналд залуу зохиолч,компанийн ажилтан 23настай Асай Рёо "Нанимоно"
зохиолоор,57настай Абэ Рюүтаро "Тоохакү"түүхэн сэдэвт зохиолоороо хүртлээ.

Энэ удаагийн шагналтнуудын тухай хэвлэлээр хамгийн их шуугисан зүйл бол Акүтагавагийн нэрэмжит шагналтан Күрода Нацүкогийн тухай бөгөөд,тэрээр дөнгөж 2012оны 9сард өөрийн бага залуудаа суралцаж,төгссөн Васэдагийн их сургуулын утга зохиолын тэнхимийн эрхлэн гаргадаг <<Васэдагийн утга зохиол>>сэтгүүлд "Эй Би Санго"зохиолоо нийтлүүлсэнээр <<Васэдагийн утга зохиолын шинэ үе>>шагналыг хүртэж,албан ёсоор зохиолчын гараагаа эхлээд байсан төдийгүй  уг зохиолоороо тун удалгүй ийнхүү дээд шагналын эзэн болсон нь урьд хожид байгаагүй хувилбар бөгөөд,уран зохиол сонирхогч төдийгүй шүүгч,шүүмжичийн анхаарлыг татаж,олны танил болоод байна.
Мөн 1973онд 61нас 11сартайдаа шагнал хүртсэн Мори Ацүшигээс хойш анх удаа хамгийн өндөр настай шагналтан болсон байна.
Түүний зохиолын бичих хэв маяг гэвэл хирагана үсгийг өргөн хэрэглэж,уламжлалт хэвшил болсон босоо бичлэг бус хэвтээгээр үргэлжлүүлэн бичихээс гадна  үгсийн нугалаа, үйл явдлын илэрхийллийн  өвөрмөц хэллэг,уран яруу дүрслэлээрээ ихээхэн ялгардаг гэж  шүүгчид  өндрөөр үнэлжээ.


Нэмж тодруулахад зохиолч Күрода Нацүко нь 4настайдаа ээжийгээ сүрьеэ өвчнөөр алдаж,өөрөө гэрээр эмчлүүлж байхдаа 5 настайгаасаа өгүүлэл бичиж эхэлсэн бөгөөд 1963онд Ёмиүригийн(Ёмиүри өдөр тутмын сонин) богино өгүүллэгийн шагналыг хүртсэнээс хойш уралдаан,шалгаруулалтад оролцолгүйгээр олон арван зохиолуудаа туурвисаар иржээ.Хэвлэлийн бага хуралд өгсөн ярилцлагадаа -Цаашид зохиол бичихээс илүүтэйгээр зохиож бичсэн бүтээлүүдээ хэвлүүлэхэд гол сонирхол маань чиглэгдэж байна...гэж байсан юм.

2013/01/14

Акүтагава,Наокигийн нэрэмжит шагналын эзэд тодорно

146дахь шагналын эзэн Танака Шиняа(1972~)
Тун удахгүй буюу 1дүгээр сарын16ний өдөр 148дахь удаагийн Акүтагавагийн нэрэмжит утга зохиолын дээд шагнал,148дахь удаагийн Наокигийн нэрэмжит утга зохиолын шагналын эзэд тодрох гэж байна.
Урьдчилан шалгаруулалтаар сунгаанд үлдсэн зохиолчидыг танилцуулъя.

Акүтагавагийн нэрэмжит утга зохиолын дээд шагналд нэр дэвшигчид:
Оно Масацүгү(1970~),Китано Мичио(1984~),Күрода Нацүко(1937~),Такао Нагара(1992~),Майжёо Оотаро(1973)

Наокигийн нэрэмжит утга зохиолын дээд шагналд нэр дэвшигчид:
Асай Рёо(1989~),Абэ Рюүтаро(1955~),Арикава Хиро(1972~),Итоо Жюн(1960~),Шигава Сэцүко(1971~)Ниши Канако(1977~)

Дээрхи зохиолчидын хэн нь зохиол бүтээлээрээ шалгарах бол?
Тодорсон эзний тухай намтар,зохиолын тухай нь удахгүй танилцуулах болноо.
http://www.bunshun.co.jp/award/akutagawa/index.htm

Сонирхуулахад,14дахь шагналын эзэн Танака Шиняа(1972~) нь шагнал гардсаны дараахи хэвлэлийн бага хурал дээр уг шалгаруулалтын шүүгч,тухайн үеийн Токёо хотын дарга асан нэрт зохиолч Ишихара Шинтарогийн шүүмжлэлд бухимдан(яг үнэндээ бол түүнийг шүүмжлээгүй байсан юм л даа,5дахь удаагаа нэр дэвшин,арай гэж шагналд хүрсэн өөрийг нь хэллээ гэж андуурсан юм билээ,хэхэ) <<Шагналыг нь яахав авъяа>>,<<Угаас би авах нь ч зөв юм чинь...>>гэж хэлж хэлснээрээ олны анхааралыг маш их татаж,зохиолоосоо илүү үг нь алдаршсан гэхэд хэлсдэхгүй...

Насанд хүрсэний баяр 2013

Шинэ он гарсаар бүтэн хоёр долоо хоног өнгөрлөө.
Жил бүрийн нэг дүгээр сарын хоёр дахь долоо хоногийн эцэст хорин нас хүрсэн охид,залуусыг албан ёсоор насанд хүрсэнд тооцож,”Насанд хүрсэний ёслол,баяр”болдог бөгөөд энэ өдөр ч адил,Япон орон даяар уг ёслолыг өргөн дэлгэр тэмдэглэлээ.
1992онд төрсөн 20настай,шинэхэн насанд хүрэгчидийн тоо 2013онд нэг сая хоёр зуун хорин мянга буюу нийт хүн амын 0.96хувь болж байгаа нь сүүлийн гурван жил дарааллан 1%-ийг эзэлж байгаа юм байна.
Өнгийн цэцэгс,чамин хээ угалз алагласан үндэсний хувцас кимоногоор гоёсон охид чухам энэ өдрийн гол хүмүүс,гоо чимэг нь болдог билээ.



Харин зүүн болон хойд зүгийн нутгуудаар их хэмжээний цас тасралтгүй орсоноор гутал,хувцас,өмсгөл нь норох,даарахаас гадна галт тэрэг,авто замын хөдөлгөөнд ихээхэн хүндрэл учирсан нь дээрхи арга хэмжээнд ч багагүй нөлөөлж байх шиг ажиглагдсан.



Сонирхолтой нь жил бүр залуус,охид 20хүрэлгүй өвчнөөр,эсвэл зуурдаар нас нөгчсөн нас чацуу дотно,багын,ангийн найзынхаа зургийг цээжиндээ хүндэтгэлтэйгээр тэврэн оролцож буй нь мэр сэр мэдээгээр харагддаг ба энэ жилийн ёслолд 2011оны3сарын11ний өдрийн хүчтэй газар хөдлөлт,Цүнамигийн нөлөөгөөр амь эрсэдсэн олон олон найзуудынхаа зургийг тэвэрсэн байх нь содон харагдаж байсан юм....,Хэдийгээр дэргэд байхгүй ч байх л байсан дотно хүнээ дурсах тэдний сэтгэлийг нь өөрийн эрхгүй бишрэн хүндэлмээр санагдсан шүү.

Шинэ оны мэндчилгээ

Сайн байцгаана уу?

”Үүрийн туяа ” Японы уран зохиолын орчуулгын буланд зочлогч,уншигч та бүхэндээ айлчлан ирсэн 2013оны анхны мэндчилгээг хүргэн,эрүүл энх аз жаргал сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.

”Үүрийн туяа” орчуулгын буланд танилцуулж буй зохиол,бүтээлийг үргэлж сонирхон уншдагт тань чин сэтгэлийн баяр,талархлаа илэрхийлье.

2013он...

Та бүхэндээ Японы уран зохиол,утга зохиолын арвин их сангаас өчүүхэн хэдий ч өөрийн чадах хэмжээнд хичээн танилцуулахаа амалъяа.
Цаашид ч ахин дахин зочилж,уншаад төрсөн сэтгэгдэл,хэн зохиолчын ямар зохиолын тухай мэдмээр байгаа зэрэг бодол хүсэлтээ ирүүлж ,дэмжиж байгаарай.

Хүндэтгэсэн Үүрийн туяа блогын хөтлөгч,Админ-с